کاخ سفید در سکوتی سنگین فرو رفته بود؛ تنها صدای وزش نسیمی که پرچم آمریکا را به جنبش درمی‌آورد، به گوش می‌رسید. ساعت از ۸ شب گذشته بود و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، مقابل تیم رسانه‌ای‌اش ایستاده بود و به دوربین‌ها نگاه می‌کرد. او در آستانه صدمین روز ریاست‌جمهوری‌اش، باید پاسخگوی سوالی ساده، اما مرگبار می‌بود: چرا اقتصاد آمریکا در حال سقوط است؟ این صدمین روز، نه یک جشن، بلکه به کابوسی از جنس نمودارهای رو به سقوط تبدیل شده بود.
اقتصادِ ترامپ یا میراثِ بایدن؟
رئیس‌جمهور با چهره‌ای متفکر و کلامی محتاط شروع به سخن گفتن کرد: «شاید امروز اعدادی دیدید… و باید اول بگویم این تقصیر بایدن است.» این جمله، آغاز روایت پیچیده‌ای بود از تلاش ترامپ برای فرار از واقعیت‌هایی که در قالب اعداد اقتصادی، مسیر آینده او را تاریک‌تر می‌کردند. او تلاش کرد با ارجاع به دولت پیشین، تصویر کنونی را به گذشته متصل کند؛ اما افکار عمومی و بازارها با اعداد امروز زندگی می‌کنند، نه با روایت‌های دیروز.
کاهش بی‌سابقه رشد اقتصادی
وزارت بازرگانی ایالات متحده در گزارشی رسمی اعلام کرد رشد تولید ناخالص داخلی در سه‌ماهه اول سال منفی بوده؛ نخستین افت فصلی از سال ۲۰۲۲. در دل این افت، یکی از مهم‌ترین عوامل به چشم می‌خورد: شرکت‌ها حجم زیادی از کالاهای وارداتی را پیش از اجرایی شدن تعرفه‌های ترامپ ذخیره کرده‌اند. این ماجرا نه‌تنها منجر به افزایش بی‌رویه موجودی انبارها شده، بلکه باعث برهم‌خوردن تراز تجارت و ایجاد فشار منفی بر رشد اقتصادی شده است.
پایان ماه‌عسل اقتصادی؟
ترامپ در یک جلسه دو ساعته با کابینه‌اش که به‌صورت زنده پخش می‌شد، از دستاوردهای اقتصادی خود گفت و تلاش کرد سرمایه‌گذاری تجاری را به‌عنوان نشانه‌ای از موفقیت قلمداد کند. اما روایت مشاور اقتصادی‌اش، پیتر ناوارو، متفاوت بود: «این بهترین عدد منفی‌ای بود که تا حالا دیده‌ام.» این جمله که بیشتر شبیه به طنز تلخ بود، نشان‌دهنده تقابل میان واقعیت اقتصاد و زبان سیاست است. آیا می‌توان کاهش رشد را نقطه قوت معرفی کرد؟ ظاهراً در دولت ترامپ پاسخ مثبت است.
ابهام، انکار، سپس ادعا
در یک سوی ماجرا، ترامپ تعرفه‌ها را عامل منفی نمی‌داند و در سوی دیگر، آن‌ها را دلیل افزایش سرمایه‌گذاری اعلام می‌کند. این تناقضات در پیام‌های رسانه‌ای، تحلیلگران را گیج کرده است. در حالی که میانگین رشد فصلی در نیمه دوم دوره بایدن حدود ۲.۹٪ بود، اکنون در آغاز دوره ترامپ، با یک افت رسمی مواجه هستیم. این شکاف آماری، بیش از هر چیز به ضعف در پیش‌بینی و سیاست‌گذاری مربوط می‌شود، نه عوامل خارجی.
ترس از رکود در میانه راه
برخی تحلیلگران از احتمال رکود اقتصادی تا پایان تابستان سخن می‌گویند. اقتصاددان ارشد شرکت RSM هشدار داد: «ماجرا کاملاً سیاست‌زده است. اگر تعرفه‌ها سریعاً کنار گذاشته نشوند، اقتصاد به مرحله‌ای می‌رسد که بازگشت از آن دشوار است.» وی ادامه داد که حتی اگر برخی شاخص‌های مصرفی در کوتاه‌مدت بهبود یابند، ساختار داخلی اقتصاد بدون تغییر در سیاست‌ها آسیب‌پذیر باقی خواهد ماند.
کاهش محبوبیت، افزایش فشار سیاسی
نظرسنجی‌های تازه نشان می‌دهد تنها ۳۶٪ مردم از عملکرد اقتصادی ترامپ راضی هستند. این عدد، نسبت به اوایل ریاست‌جمهوری او که ۴۷٪ محبوبیت داشت، افت چشم‌گیری داشته و از منظر سیاسی، به معنای زنگ خطر جدی است. دموکرات‌ها نیز از این وضعیت برای فشار بیشتر استفاده می‌کنند و خود را آماده می‌کنند تا این نارضایتی را به برگ برنده در انتخابات آینده تبدیل کنند.
دموکرات‌ها وارد می‌شوند
در کنگره، رهبران دموکرات بلافاصله فرصت را مغتنم شمردند. حکیم جفریز، با حالتی قاطع، گفت: «این اقتصاد، اقتصاد توست، آقای رئیس‌جمهور، نه اقتصاد بایدن.» فضای رسانه‌ای نیز همراه شد و موجی از تحلیل‌ها، تیترها و پادکست‌ها به بررسی سیاست‌های ترامپ و اثرات آن بر رکود احتمالی پرداختند.
تناقض در مواضع رئیس‌جمهور
ترامپ که در پست‌هایش در شبکه‌های اجتماعی، بازارهای نزولی را تقصیر بایدن می‌دانست، در جلسه کابینه از پذیرش هرگونه مسئولیت سر باز زد و گفت: «من نه اعتبار می‌خواهم، نه مقصر هستم.» این سبک از موضع‌گیری، به گفته تحلیلگران، بر بی‌ثباتی ذهنی بازارها افزوده و اعتماد سرمایه‌گذاران را کاهش داده است.
کابینه‌ای در ستایش رئیس‌جمهور
اعضای کابینه در این جلسه، به تمجید از رئیس‌جمهور پرداختند. وزیر خزانه‌داری مدعی شد خانوارهای آمریکایی در مسیر ثبات قرار گرفته‌اند و وعده داد که ایالات متحده به زودی در حوزه‌های نوآورانه مانند هوش مصنوعی و فناوری پیشرفته، رهبری جهانی خواهد داشت. اما آیا این وعده‌ها با واقعیت فعلی هماهنگند؟
آمارهایی برای آرامش
ترامپ در دفاع از عملکرد اقتصادی خود، به کاهش نرخ بهره، کاهش هزینه انرژی و ثبات قیمت مواد غذایی اشاره کرد. با این حال، آمار رسمی حکایت از چیز دیگری دارد: نرخ وام‌های بلندمدت تغییر محسوسی نداشته، قیمت مواد غذایی همچنان با تورم همراه است و کاهش بهای انرژی بیشتر ناشی از کاهش تقاضای جهانی بوده تا سیاست‌های داخلی.
تصویری واقعی از یک اقتصاد ناپایدار
تصویر بزرگ‌تر، نشان از اقتصادی دارد که با وجود وعده‌های فراوان، در گرداب نوسان و بی‌اعتمادی فرو رفته است. سرمایه‌گذاران به‌دنبال امنیت در بازارهای خارجی هستند، مصرف‌کنندگان نگران آینده‌اند و شرکت‌ها دست از توسعه کشیده‌اند. کشتی اقتصاد آمریکا در دریایی متلاطم، با ناخدایی نامطمئن در حال حرکت است.
در صدمین روز ریاست‌جمهوری ترامپ، آن‌چه نمایان شد تنها رکود نبود، بلکه بحران در روایت‌سازی، مدیریت ذهن جمعی و انسجام در سیاست‌گذاری بود. اگر رئیس‌جمهوری که خود را منجی اقتصاد می‌داند، نتواند همزمان پاسخگوی واقعیت و افکار عمومی باشد، آنگاه این تهدید نه تنها اقتصادی، بلکه ساختاری و سیاسی نیز خواهد بود.
