در فضای پیچیده و پویای اقتصاد جهانی، سیاست‌های تجاری رؤسای‌جمهور ایالات متحده همواره تأثیرات چشم‌گیری بر بازارها داشته‌اند. تصمیم اخیر دونالد ترامپ برای اعمال تعرفه‌های تلافی‌جویانه و سنگین بر واردات، باعث واکنش شدید در بازارهای مالی و اقتصاد جهانی شده است. این مقاله به بررسی ابعاد کلان این تصمیم از منظر اقتصادی، سیاسی و ژئوپلیتیک می‌پردازد و پیامدهای آن را برای اقتصاد آمریکا، اروپا، چین و ژاپن تحلیل می‌کند.
واکنش بازار: ریزش تاریخی شاخص S&P 500 در سایه تعرفه‌ها
در پی اعلام تعرفه‌های جدید، شاخص S&P 500 با افتی نزدیک به ۱۰ درصد روبه‌رو شد؛ افتی که بیانگر نگرانی جدی سرمایه‌گذاران از تبعات منفی سیاست‌های تجاری ترامپ است. مؤسسه Capital Economics در تحلیلی صریح اعلام کرد که “حتی شخصیتی تهاجمی مانند ترامپ نیز باید به پیام بازار توجه کند”. این مؤسسه انتظار دارد که ترامپ به‌زودی با ارائه مشوق‌هایی، تلاش کند برخی کشورها را از دایره تعرفه‌های شدید خارج کند.
پیش‌بینی می‌شود که در صورت اجرای مرحله‌ای و مذاکره‌محور این سیاست، نرخ تعرفه نهایی بین ۱۴ تا ۱۸ درصد تثبیت شود؛ در حالی‌که اجرای کامل و یک‌جانبه آن می‌تواند این نرخ را تا ۲۴ درصد بالا ببرد؛ رقمی که از سال ۱۹۳۸ بی‌سابقه بوده است. تحلیلگران معتقدند این نرخ هرچند الزاماً منجر به رکود نمی‌شود، اما کاهش شدید واردات و فشار بر تولید داخلی را در پی دارد.
تورم و سیاست‌های پولی: فدرال‌رزرو در تنگنای تصمیم‌گیری
با توجه به برآورد تورم حدود ۴ درصدی تا پایان سال، انتظار نمی‌رود فدرال‌رزرو در شرایط فعلی اقدام به افزایش نرخ بهره کند. در سناریویی خوش‌بینانه، اگر ترامپ از شدت تعرفه‌ها بکاهد، فدرال‌رزرو می‌تواند در موضع بی‌طرف باقی بماند. اما در صورت تشدید تنش‌ها و ناتوانی کنگره در تصویب محرک‌های مالی، احتمال کاهش اضطراری نرخ بهره تا سقف ۱۰۰ واحد پایه وجود دارد؛ موضوعی که اکنون نیز در بازار آتی منعکس شده است.
ضربه سنگین به اعتماد سرمایه‌گذاران اروپایی
طبق نظرسنجی Sentix، شاخص اعتماد سرمایه‌گذاران در منطقه یورو از -2.9 در مارس به -19.5 در آوریل سقوط کرده که پایین‌ترین سطح از اکتبر ۲۰۲۳ تا کنون است. این افت، دومین ریزش سنگین در تاریخ این شاخص از سال ۲۰۰۲ محسوب می‌شود. آلمان، به‌عنوان موتور اقتصادی قاره سبز، افتی ۳۶.۳ واحدی را در انتظارات آینده تجربه کرده است.
تحلیلگران اروپایی دلیل اصلی این افت را اعمال تعرفه‌های ۲۵ درصدی بر فولاد، آلومینیوم و خودرو و همچنین، تعرفه‌های ۲۰ درصدی بر اکثر کالاهای دیگر می‌دانند. سرمایه‌گذاران نگرانند که چشم‌انداز سرمایه‌گذاری و بهبود اقتصادی که پس از تصویب طرح‌های مالی جدید در آلمان ایجاد شده بود، اکنون بی‌اثر شده باشد.
چین در برابر یک‌جانبه‌گرایی: واکنش تند پکن به تعرفه‌های آمریکا
چین به‌طور رسمی اقدام ترامپ را به‌عنوان نمونه‌ای از “یک‌جانبه‌گرایی و زورگویی اقتصادی” محکوم کرده و تعرفه‌های اعمال‌شده را برخلاف اصول تجارت آزاد جهانی دانسته است. مجموع تعرفه‌های اعمال‌شده بر کالاهای چینی در سال جاری به ۵۴ درصد رسیده و چین نیز در پاسخ مجموعه‌ای از اقدامات مقابله‌ای را آغاز کرده است.
سخنگوی وزارت خارجه چین ضمن تأکید بر ضرورت چندجانبه‌گرایی، از دیگر کشورها خواست تا در برابر سیاست‌های حمایت‌گرایانه ایالات متحده ایستادگی کنند. در حالی‌که واشنگتن از طریق این اقدامات به‌دنبال تثبیت منافع خود است، چین بر ضرورت تداوم مذاکره و تعامل جهانی تأکید دارد.
ژاپن: اقتصاد صادرات‌محور در معرض تهدید مستقیم
در شرق آسیا، ژاپن با ضربه‌ای سنگین از سوی تعرفه‌های ترامپ مواجه شده است. نخست‌وزیر ژاپن، شیگرو ایشیبا، این تصمیم را “بسیار ناامیدکننده” دانسته و هشدار داده که تعرفه ۲۵ درصدی بر خودرو و ۲۴ درصدی بر سایر کالاهای ژاپنی، می‌تواند منجر به کاهش ۰.۸ درصدی رشد اقتصادی این کشور شود.
در واکنش، دولت ژاپن به‌دنبال اجرای بسته‌های حمایتی برای جبران زیان شرکت‌های داخلی و جلوگیری از بیکاری گسترده است. همچنین، مذاکرات مستقیم با آمریکا برای کاهش یا حذف برخی تعرفه‌ها آغاز شده، اما مقامات ژاپنی تأکید دارند که نباید انتظار داشت این گفت‌وگوها سریعاً به نتیجه برسند.
بازارهای نوسانی؛ فرصتی برای تحلیلگران آگاه
اگرچه فضای کلی اقتصاد جهانی متزلزل و نگران‌کننده است، اما چنین شرایطی همواره بستر مناسبی برای فرصت‌طلبی حرفه‌ای فراهم می‌کند. تریدرهای باتجربه می‌دانند که نوسانات شدید، افت دسته‌جمعی شاخص‌ها و فرار سرمایه به دارایی‌های امن مانند طلا و ین ژاپن، فرصت‌هایی کم‌نظیر برای سودآوری فراهم می‌کند.
افزون بر این، اگر ترامپ در روزهای آتی تصمیم بگیرد تا با برخی کشورها به توافق برسد و امتیازاتی ارائه دهد، بازارها می‌توانند شاهد یک بازگشت نسبی و افزایش سریع ارزش دارایی‌ها باشند.
مرز باریک بین تاکتیک اقتصادی و بحران جهانی
سیاست تجاری ترامپ بار دیگر نشان داد اقتصاد جهانی تا چه حد به تصمیمات رهبران سیاسی وابسته است. اعمال ناگهانی و بدون برنامه‌ریزی تعرفه‌ها، علاوه‌بر ایجاد بی‌ثباتی در بازارهای مالی، روابط بین‌الملل را نیز در معرض تنش قرار داده است.
در این تحلیل دریافتیم که پیامدهای این تصمیم در حوزه‌های مختلف از آمریکا تا اروپا و آسیا گسترده بوده و بسته به نوع واکنش کشورها، می‌تواند یا به بحران بدل شود یا به فرصتی برای بازنگری در نظام تجارت جهانی.
برای تریدرهای حرفه‌ای، اکنون بیش از هر زمان دیگری اهمیت تحلیل دقیق، مدیریت ریسک و درک عمیق از روابط بین‌الملل مشهود است. آن‌ها باید درک کنند که هر نوسان قیمت، بازتابی از تلاقی سیاست، اقتصاد و روان‌شناسی بازار است.
